คบกับใคร อยู่ที่ใน ใจเรานี่
คบคนดี หรือที่ชั่ว ล้วนที่ตน
คบกับใคร ที่ไหน ก็พาจน
หากว่าตน เป็นคน ไม่มีดี
ที่มองเห็น ว่าบัณฑิต เพราะจิตตน
ที่มองคน เขาพาล ก็จิตนี้
ชนผู้ชื่อ ว่าฉลาด ย่อมเห็นมี
ที่ชั่วดี ก็อยู่ที่ จิตใจตน
-----------------------------------
บัณฑิตชั่ว ผู้โลภหลง มีถมไป
หลอกคนให้ เชื่อตน มีถมเถ
ทั้งหลอกเงิน และทรัพย์ ทั่วพื้นเพ
หลอกเขาเท สิ่งมีค่า มาสู่ตน
คนที่พาล แม้บางครั้ง เพราะจำใจ
สภาวะ นั้นบีบให้ จิตขัดสน
ขาดผู้ชี้ นำทาง มาสู่ตน
จึงดิ้นรน ทั้งขโมย และฆ่าฟัน
แม้บางที เราเห็นตน ว่าเป็นปราชญ์
ก็ยังพลาด ผิดศีลธรรม โลภหลงขันธ์
แล้วอย่างไร ที่เขาเรียก บัณฑิตกัน
อันครบครัน มั่นล้วน ด้วยปัญญา
----------------------------------
เธอทั้งหลาย จงมองไป องค์พุทธะ
น้อมนำละ ซึ่งกิเลส อันเศร้าหมอง
เพียรเจริญ เห็นทันจิต จนช่ำชอง
ไม่สนอง กาม ราคะ รู้ทันตน
----------------------------------
แล้วจะเห็น บัณฑิตแท้ มิใช่ใคร
แสงผ่องใส ในปัญญา คือใจนี้
รู้แยกแยะ ดีชั่ว ทำตัวดี
สลีดหนี ความชั่ว ออกจากตน
----------------------------------
กรรมบถสิบ ตถาคต ตรัสสอนไว้
วาจาใจ และกาย ให้หลีกหนี
อกุศล ลามกธรรม ให้หลีกลี้
หมั่นทำดี ให้เกิด อยู่ที่ตน
----------------------------------
กุศลกรรมบถ ๑๐
1. กายกรรม ทำทางกาย 3 ประการ
1. ไม่ฆ่าสัตว์ด้วยตนเอง ไม่ยุให้คนอื่นฆ่า และไม่ยินดีเมื่อคนอื่นฆ่าสัตว์แล้ว
2. ไม่ถือเอาทรัพย์สินของผู้อื่นเอา และไม่ยินดีเมื่อคนอื่นถือเอาของเขาแล้้ว
3. ไม่ละเมิดกามารมณ์ในบุตร ภรรยา สาม ของผู้อื่น ไม่ยุให้คนอื่นละเมิดและไม่ยินดีเมื่อคนอื่นละเมิดแล้ว
ทั้ง 3 ประการนี้ เป็นการปฏิบัติทางกาย ให้ละเว้นโดยเด็ดขาด
2. วจีกรรม กล่าวทางวาจา 4 ประการ
1. ไม่พูดวาจาที่ไม่มีความจริง
2. ไม่พูดวาจาหยาบ ให้เป็นที่สะเทือนใจของผู้ฟัง
3. ไม่พูดวาจาส่ิเสียด ยุยงให้ผู้อื่นแตกร้าวกันหรือไม่นินทาคนอืื่น
4. ไม่พูดวาจาที่ไม่มีประโยชน์ คือวาจาใดที่พูดไปไร้ประโยชน์จะไม่พูดวาจานั้น
ทั้ง 4 ประการนี้จะไม่พูดเองด้วย ไม่ยุยงให้คนอื่นพูดด้วย ไม่ยินดีเมื่อคนอื่นพูดแล้วด้วย
3.มโนกรรม คือการคิดทางใจ 3 ประการ
1. ไม่คิดอยากได้ทรัพย์ของผู้อื่น โดยที่เจ้าของไม่อนุญาตให้ความเต็มใจ คือไม่คิดลักขโมย ยื้อ แย่ง คดโกง เป็นต้น
2. ไม่คิดจองล้าง จองผลาญ จองเวร จองกรรม ผู้ใด คือไม่คิดประทุษร้ายผู้อื่นในทุกๆกรณีนั่นเอง
3. มีความเห็นตรงต่อคำสอนของพระองค์ และปฏิบัติตามจนมีผลตามที่ต้องการ
ความรู้สึกนึกคิดทางใจ 3 ประการนี้ ไม่คิดเองด้วย ไม่ยุให้ผู้อื่นคิดด้วย และไม่ยินดีเมื่อผู้อื่นคิดแล้ว