กุสติณราช ประพันธ์โดย สืบ ธรรมไทย

กุสติณราช

(เทวโลก)
ณ เมืองแมน แดนสรวง ล่วงเวหน
สุริยน หม่นแสง ไม่แดงใส
ดาราจ้า จรัส งามจับใจ
รุ่งไสว ไร้เมฆ เฉกพระจันทร์

เหนือสุเมรุ เกณฑ์วัด ยากนับได้
มีกรุงไกร เลิศวิไล ไร้โศกศัลย์
เหล่าทวยเทพ เสพสุข ทุกคืนวัน
นามลือลั่น สรวงสวรรค์ ชั้นดาวดึงส์

กลางเมืองแถน แดนฟ้า งามตานัก
ปราสาทวับ แววมอง ทองศฤงค์
เวชยันต์ วังไท้ แห่งไตรตรึงษ์
ช่างสวยซึ้ง ตรึงตา น่าเพลินมอง

สูงเสลา พราวพลอย นับร้อยโยชน์
รายธงโบก สะบัด ประดับสลอน
เรืองรองมาศ วาบวาม งามชวนมอง
ไทวะผอง ไม่รองไหน ในดินแดน

ถัดวังไท้ ใกล้ติด ทิศอีสาน
มีสวนงาม ตระการตา น่าสุขแสน
นามปุณฑริก นิรชร ค่อนเมืองแมน
ถือเป็นแหล่ง แห่งสถาน เบิกบานใจ

มวลพันธุ์ไม้ รายแยก แตกกิ่งช่อ
ซุ้มพุ่มกอ ลออบาน งามสดใส
บ้างสูงกร่าง ลามแผ่ แพร่ออกไป
บ้างไสว พร่างดอก รอบอุทยาน

กลางสวนมี อาราม นามเกริกก้อง
เทพทั้งผอง พร้อมพรัก สมัครสมาน
มาคับคั่ง นั่งฟัง ธรรมตามกาล
ยังสถาน สุธรรมา ศิวาลัย

ใต้ไม้ใหญ่ ใบหนา ปาริฉัตร
หนึ่งสุร อัครแถน ผิวแดงใส
ยืนทอดตา ผกา ผาสุกใจ
เนื่องจวนใกล้ ครรไลหาว ดาวดึงส์

ด้วยบุญญา ธิการ อภิบาลส่ง
ดั่งจำนงค์ สมจิต สถิตถึง
ตุสิตา ฟ้าไกล เหนือไตรตรึงษ์
เป็นชั้นซึ่ง โพธิสัตว์ พำนักกาย



(โลกมนุษย์)
ณ แผ่นดิน ถิ่นแดน แคว้นมัลละ
มีขัตติยะ กษัตรา น่าเลื่อมใส
เลื่องระบือ ลือนาม แผ่กว้างไกล
นามจอมไท้ โอกกากราช ราษฎร์ชื่นชม

นริศทรง ยกธรรม นำประเทศ
ใต้เศวตฉัตรไท้ ไพร่สุขสม
กิจการ ร้านค้า แน่นหนาคน
ทุกแห่งหน ชนสราญ ชื่นบานใจ

นโรดม ทรงมี เทวีขวัญ
งามศีลธรรม จรรยา น่าเลื่อมใส
สีลวดี นามเพราะ เสนาะใจ
ตั้งเป็นใหญ่ กว่านางใด ในดินแดน

จอมไท้ทรง ไว้ใจ ให้อำนาจ
ด้วยฉลาด ปราดเปรื่อง เรืองเชาวน์แสน
ให้สั่งการ นางใน ได้ผ่อนแรง
เพื่อช่วยแบ่ง ภาระ พระจักรี



องค์ผ่านเผ้า เฝ้าหวัง บัลลังก์ราชย์
มีทายาท สืบวงศ์ ดำรงศรี
ราชสกุล ครองกรุง กุสาวดี
ผ่านหลายปี ไร้ทีท่า น่าแปลกใจ

เหล่าข้าราช มากล้น ชนทั่วหล้า
ต่างตั้งตา ตั้งหน้ารอ หน่อเชื้อไข
องค์ภูมินทร์ ปิ่นเกล้า เจ้ากรุงไกร
ให้แปลกใจ ไยนาน พานกังวล

จึงชักชวน รวมกัน พลันมุ่งหน้า
สู่พารา หาไท ใคร่ประสงค์
แจ้งกษัตริย์ พิบัติใหญ่ ใกล้กรายองค์
หากไม่ทรง มีทายาท ชาติมลาย



นโรดม ทรงฟัง ถ้อยคำราษฎร์
ให้ลำบาก ยากจิต คิดมากหลาย
จึงเอ่ยตอบ บอกตรัส อธิบาย
เหตุไฉน ไร้ทายาท ชาติล่มจม

เราใช้ธรรม นำพา รักษาประเทศ
ไยเป็นเหตุ เภทภัย ไพร่ขื่นขม
ทั่วแว่นแคว้น แดนดิน ถิ่นสกล
ทุกแห่งหน ชนเพลิน เริงสราญ

อาณาจักร จรัสเรือง เลื่องนามก้อง
ราษฎร์ปรองดอง พร้อมพรัก สมัครสมาน
ประเทศราช มากพร้อม น้อมบรรณาการ
เหล่าผองพาล คร้ามใจ ไยกังวล



เหล่าข้าไท้ ได้ฟัง ราชันตรัส
จึงตอบกลับ ดำรัสไท ไม่ฉงน
เพลานี้ ธาษตรี ที่มั่นคง
ด้วย ธ ทรง สามารถ ยากใครเทียม

แต่ความคิด จิตมนุษย์ สุดหยั่งรู้
มีกายอยู่ ศัตรูหลบ หดหายเศียร
สิ้นกายา ศัตรูคล่อง จ้องเบียดเบียน
ช่วงผลัดเปลี่ยน เสี่ยงพินาศ ชาติอัปรา

ขอพระองค์ ทรงตริ ดำริเถิด
ถึงประเสริฐ เลิศใหญ่ เกินใดหา
ถึงเก่งกาจ สามารถ มากปรีชา
สุดท้ายหน้า ดินกลบ จบชีวัน

แต่ชาติอยู่ คู่ดิน มิสิ้นดับ
เปลี่ยนกษัตริย์ สัตราช ชาติสุขสันต์
ได้กษัตริย์ ทรราช ชาติจาบัลย์
ควรฤานั่น ชั่งพระทัย ทรงไตร่ตรอง



องค์อธิป ตริตรอง เห็นพ้องราษฎร์
ไร้ทายาท ชาติชน ตรมหม่นหมอง
แต่อับจน หนทาง พลางไตร่ตรอง
ข้าไท้จ้อง มองกัน พลันเข้าใจ

จึงทูลตอบ บอกวิธี ที่สามารถ
ได้ทายาท สืบราชย์ ชาติเชื้อไข
แต่พระองค์ คงยาก ลำบากใจ
หากจักใช้ แนวทาง ตามประชา

จอมราชัน ฟังคำ ท่านอมาตย์
ให้เอิบอาบ วาบใจ เกินใดหา
ปัญหาใหญ่ ไขได้ คลายอุรา
แม้ต้องฝ่า ทุกข์ใด ไม่อินัง

จึงตรัสถาม ความเห็น เป็นไฉน
ยากเพียงใด พร้อมดั้นไป ไม่หนีหัน
ถึงข้ามเขา ราวป่า จักฝ่าฟัน
บ่คร้ามยั่น พรั่นลาน วานบอกมา



อมาตย์ฟัง พลันแจง แจ้งภูเบศ
แห่งอาเพศ เหตุใด ไร้วงศา
เนื่องเป็นหมัน ทำให้ ไร้บุตรา
จึงเนิ่นช้า ล่านาน พานกังวล

หากทรงธรรม หวังให้ ได้ทายาท
สืบครองราชย์ ชาติคง ชนสุขสม
ต้องยอมตัด พระทัย หมองไหม้ทน
ปล่อยสนม ทรงมี ที่ในวัง

ให้ออกท่อง เที่ยวไป ในหนึ่งอาทิตย์
เลือกคู่ชิด สนิทกาย ชายในฝัน
ร่วมสังวาส ซาบซ่าน นานเจ็ดวัน
หนึ่งเดือนผัน ครรภ์สงัด นางถัดไป

โสฬสพัน บรรดา ข้าสนม
งามอ่าองค์ นงคราญ นางทั้งหลาย
ต้องมีหนึ่ง ซึ่งสามารถ สืบชาติไท
ให้ทายาท พระองค์ได้ ในไววัน

นโรดม ทรงฟัง ทำตามบอก
ไม่กลับกลอก ตอบหนัก ตรัสขึงขัง
สั่งยุพา บรรดามี ที่ในวัง
ร่วมสัมพันธ์ ฉันชู้สาว คราวละคน

ปวงประชา หน้าใส ยินไท้ตรัส
สิ้นอึดอัด ทุกข์คลาย ใจสุขสม
ต่างเพรียงพร้อม น้อมกราบ บาทยุคล
หายหน้าพ้น ภูธร จรกลับไป



จำเนียรกาล ผ่านเปลี่ยน เวียนสลับ
ยังสงัด ประกาศ ทายาทไท้
หลายปีเลื่อน เคลื่อนพ้น ชนทุกข์ใจ
ด้วยยังไร้ ข่าวแจ้ง แถลงการณ์

จึงประชา มาร่วม รวมตัวใหม่
หน้าวังไท้ รุ่มร้อนใจ ใคร่ทวงถาม
ถึงทายาท สืบพงศ์ องค์ภูบาล
ไยยังว่าง ให้ฉงน พิกลใจ