***************************************************************************

***ตั้งใจเขียนกลอนพืชสมุนไพรยาพื้นบ้านไทย ทั้งเพื่อเป็นวิทยาทาน และวางแผนจะทำการปรับปรุงขัดเกลาใหม่เพื่อรวมเล่มต่อไป ทนอ่านหน่อย “ความรู้มักเป็นยาขมหม้อใหญ่ เสพกลืนยาก” เสมอๆ***

***************************************************************************

หอมวรรณศิลป์
(โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน)

   (๑๓)

กลุ่มพืชสมุนไพรยาถ่ายพยาธิ
   ๒.
มะหาด

๑.
โคลง

มะหาดต้นพบขึ้น              ทั่วไทย
ผงปวกหาดทำง่าย            แก่นไม้
ต้มลงเคี่ยวช้อนไว้            แดดผึ่ง
แห้งฝุ่นเหลืองเก็บใช้         ฤทธิ์ร้ายถ่ายพยาธิฯ

๒.
ฉันท์

ชื่อหาดตาแป                      กาแยนั้นใช่
หรือหาดใบใหญ่                  ตาแปงหมากหนุน
เอาแก่นต้มเคี่ยว                 พอเหนียวงวดขุ่น
ตากแห้งผงฝุ่น                    ได้ผงปวกหาดฯ

๓.
กาพย์

มะหาดพืชสมุนไพร               ไม้ต้นใหญ่พบทุกภาค
แก่นเคี่ยวผึ่งแห้งตาก             ไม่ลำบากเหลือฝุ่นผง     
ปวกหาดผงสีเหลือง               ขมังเอาเรื่องในประสงค์
ถ่ายพยาธินั้นเจาะจง              ตัวตืดปลงดิ้นวางวายฯ

๔.
กลอน

     แก่นมะหาดต้มเคี่ยวหม้อเดือดน้ำ           ช้อนฟองนำผึ่งแดดทิ้งให้แห้ง
ผงสีเหลืองป่นฝุ่นฤทธิ์ยาแรง                        แล้วจัดแจงเร่งหาลูกมะนาว
     ผงปวกหาดแห้งสนิทหนึ่งช้อนโต๊ะ         ใส่ลงโปะกับน้ำมะนาวขาว
หรือใส่หลอดข้าวเหนียวแท่งยาว-ยาว            กินหมดคราวครั้งเดียวไม่ต้องปัน
     ตามตำราให้กินตอนท้องว่าง                 ใช้ควบยาถ่ายล้างขลังมหันต์
เช่นดีเกลือสองช้อนตวงมาพลัน                  ใช้ร่วมกันขมังสรรพคุณ
     ผงปวกหาดฆ่าพยาธิได้จำกัด                ท่านเคร่งครัดตัวตืดเมาหัวหมุน
พยาธิอื่นแค่มึนหนีชุลมุน                            หากเคยคุ้นมีบ้างอาจดื้อยา
     ผงปวกหาดหากใช้เพื่อหวังผล               ควบระคนใช้กับยาอื่นหนา
เช่นกินหลังดีเกลือฤทธิ์ถ่ายพา                      ไม่เนิ่นช้ากวาดพยาธิหมดไส้ลำฯ

***************************************************************************

หมายเหตุ ;
*ชื่อทั่วไป มะหาด, หาด, หาดขนุน, กาแย, ตาแป, ตาแปง, หาดใบใหญ่ (ตรัง)
*ส่วนที่ใช้ ผงปวกหาด หรือ ปวกหาด ทำได้ง่ายๆ เอาแก่นไม้มะหาดมาตั้งไฟเคี่ยวกับน้ำเดือดแรงจนงวด จะมีฟองเกิดขึ้น ช้อนเอาฟองมาตากแห้ง จะได้เป็นผงสีเหลือง เรียกฝุ่นปวกหาด หรือผงปวกหาด
*ขนาด ผงปวกหาด 1 ช้อนโต๊ะปาดๆ หรือประมาณ 3-4 กรัม
*ส่วนผสม กินกับน้ำมะนาว หรือใส่ลงในหลอดข้าวเหนียวกินครั้งเดียวหมดทั้งหลอด
*ข้อบ่งใช้ รับประทานทั้งหลอดขณะท้องว่าง หลังจากกินยาถ่ายตัวอื่น เช่น ดีเกลือ 2 ช้อนโต๊ะ โดยรับประทานผงมะหาดผสมมะนาวหลังจากกินดีเกลือแล้วประมาณ 2 ชั่วโมง
*ใช้ได้ผลดีกับ พยาธิตัวตืด เท่านั้น

***************************************************************************
สนอง เสาทอง
2 กรกฎาคม 56