***************************************************************************

***ตั้งใจเขียนกลอนพืชสมุนไพรยาพื้นบ้านไทย ทั้งเพื่อเป็นวิทยาทาน และวางแผนจะทำการปรับปรุงขัดเกลาใหม่เพื่อรวมเล่มต่อไป ทนอ่านหน่อย “ความรู้มักเป็นยาขมหม้อใหญ่ เสพกลืนยาก” เสมอๆ***

***************************************************************************

หอมวรรณศิลป์
(โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน)

   (๑๒)

กลุ่มพืชสมุนไพรยาถ่ายพยาธิ
   ๑.
ผลมะเกลือ

๑.
โคลง

มะเกลือไม้ใหญ่ต้น         กว้างใบ
พบอยู่ทุกภาคไทย         ทั่วถ้วน
ผีเผานั่นเจียงใหม่         อู้ว่า
เกลือมะเกียชื่อล้วน         ต่างพื้นถิ่นเรียกฯ

๒.
ฉันท์

บักเกียผีเผา            เฝื่อนเมารสชาติ
ผลสดฤทธิ์ธาตุ            ฆ่าม้วยปากขอ
ตัวตืดเข็มหมุด            ถ่ายหลุดไม่รอ
ลูกห่ามแก่พอ            ท่านใช้เป็นยาฯ

๓.
กาพย์

มักเกลือคนตราด          รู้แจ่มชัดถ่ายพยาธิ
เข็มหมุดตัวตืดขยาด         เขี้ยวดูดกัดเรียกปากขอ      
ขี้กระตืกอีสานเอิ้น         ลำไส้เยินเกาะเต็มออ
ถ่ายพยาธิเถิดแม่พ่อ         กะทิคลอแก้ขมเฝื่อนฯ

๔.
กลอน

   ผลมะเกลือห่ามสดไม่ดำช้ำ         ให้ปองจำใช้เท่าเราอายุ
อย่าเกิน-ยี่สิบห้าลูก-ท่านระบุ            ใส่ครกตำปุปุพอแหลกดี
   ต่อจากนั้นกะทิเนื้อมะพร้าว         ให้คั้นเอามารวมตำถี่ถี่
ส่วนผสมต้องได้กะพอดี            กลบรสเฝื่อนขมปี๋ไม่คล่องกลืน
   หลับสองตากลั้นใจขืนลงท้อง         จิตใจต้องเข้มเต็มเฝื่อนกล้ำฝืน
กะพอคำกลืนง่ายไม่อ้วกคืน            พอตกท้องพยาธิตื่นหนีพัลวัล
   กะเวลาถ่ายยาให้พอเหมาะ         ป่าละเมาะห้องน้ำได้ทั้งนั้น
ตอนถ่ายท้องหน้าซีดอยู่ครึ่งวัน         ข้าวอาหารพึงงดกินจุบจิบ
   ข้อระวังมะเกลือถ่ายพยาธิ         ห้ามเด็ดขาดเด็กเล็กต่ำขวบสิบ      
หญิงตั้งครรภ์, หลังคลอด-ไม่ควรรีบ         อย่าหักดิบรอก่อนให้แข็งแรง
   หากตอนถ่ายท้องเดินหลายมากครั้ง      พึงระวังอาการตาพร่าแข็ง
หรือไข้ใดแทรกซ้อนผิดสำแดง         อย่าฝืนตนดื้อแพ่งแจ้งหมอพลันฯ

***************************************************************************

หมายเหตุ ;
*ชื่อทั่วไป มะเกลือ, บักเกีย (อีสาน), มะเกีย, มักเกลือ (ตราด), ลูกเกลือ (ใต้), ผีเผา (เหนือ)
*ส่วนที่ใช้ ผลสดโตเต็มที่ (ยังไม่สุก)
*ขนาด จำนวนเท่าอายุ แต่ไม่เกิน 25 ลูก
*ส่วนผสม ลูกมะเกลือ และน้ำกระทิมะพร้าวคั้นสด กะเอาพอกลบรสเฝื่อนขม
*ข้อบ่งใช้ ควรรับประทานขณะท้องว่าง และมีเวลามากพอที่จะถ่ายท้องหลายๆ ครั้ง
*ใช้ได้ผลดีกับ พยาธิปากขอ, ตัวตืด และเข็มหมุด
*ข้อควรระวัง
1. ห้ามใช้กับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 10 ขวบ
2. ห้ามใช้กับผู้หญิงตั้งครรภ์, หลังคลอดใหม่ๆ และผู้ป่วยโรคอื่นๆ ที่ยังมีอาการป่วยอยู่
3. ระวังอย่าใช้เกินขนาด
4. หากเกิดอาการท้องเดินหลายๆ ครั้ง และมีอาการหน้ามืด ตาพร่ามัว ให้รีบไปพบแพทย์ทันที

***************************************************************************
สนอง เสาทอง
7 มิถุนายน 56