ชุมชน บ้านกลอนไทย ชุมชนสำหรับคนไทยผู้รักกลอน

สวัสดีคับวันนี้ผมมีสาระมาฝาก(แต่ก่อนไม่มีเลยคิคิ) ก็ไม่รู้ว่ามีใครโพสไปหรือยังนะครับถ้ามีแล้วก้ขออภัยด้วย

วันนีผมมีแผ่นพังของกลอนไทยมาฝากหลายๆคนอาจจะแต่งกลอนไม่ถูก(มีหรือเปล่า)หรือว่าไม่ตรงตาม อย่างที่เป็นนะคับ(คงเข้าใจที่พูดนะผมอธิบายม่ะค่อยถูก)
มาเริ่มเลยละกัน
มาแต่งกลอนกันให้ถูกกันเถอะ

                                 (http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem8.gif)
กลอน 1 บท จะมี 2 บาท หรือ 2 คำกลอน บาทแรกเรียก บาทเอก ประกอบด้วย วรรคสดับ กับ วรรครับ บาทที่ 2 เรียก บาทโท ประกอบด้วย วรรครอง กับ วรรคส่ง  ดังรูป                             
                                (http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem_8.gif)


                                 (http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem4.gif)
โคลงสี่สุภาพ 1 บท จะมี 4 บาท วรรคหน้าของทุกบาทจะมี 5 คำ วรรคหลังของบาทที่ 1 2 และ 3 มี 2 คำ แต่เพิ่มสร้อยในวรรคที่ 2 ของบาทที่ 1 และ 3 ได้อีกบาทละ 2 คำ วรรคหลังของบาทที่ 4 มี 4 คำ บังคับเอก 7 แห่ง คำโท 4 แห่ง และกำหนดสัมผัสดังนี้
                                (http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem_4.gif)

คำแนะนำในการแต่งโคลง
1. คำที่ 4 และ 5 ในบาทที่ 1 สับตำแหน่งคำเอกและโทกันได้ เช่น ออกจากปาก น้ำน่าน หนองพราย
2. ให้ใช้คำตายแทนตำแหน่งบังคับคำเอกได้
3. ในตำแหน่งบังคับคำเอก คำโท ให้ใช้เอกโทษ และ โทโทษ แทนได้ตามลำดับ เช่น ใช้ ฟ่า แทน ฝ้า เป็นเอกโทษ ใช้ เฉ้น แทน เช่น เป็นโทโทษ แต่พึงใช้เท่าที่จำเป็นจริงๆเท่านั้น
4. คำสุดท้ายของบาทที่ 1 (ไม่นับคำสร้อย) นิยมเสียงจัตวา และ สามัญ ห้ามคำที่ใช้รูปวรรณยุกต์เอก โท ตรี เสียงเอก โท ตรี ในคำตายใช้ได้
5. คำสุดท้ายของวรรคหน้าในบาทที่ 2 และ 3 ใช้แบบเดียวกับคำสุดท้ายของบาทที่ 1
6. คำสุดท้ายของบทนิยมเสียงจัตวาและสามัญ ห้าม เสียงเอก โท และ ตรี

กล่าวก่อนเรื่องกาพย์
คำว่า "กาพย์" มีทั้งความหมายกว้างและแคบ ในความหมายกว้างซึ่งเป็นความหมายเดิม หมายถึง บทประพันธ์ที่ได้ร้อยกรองขึ้น ไม่จำกัดว่าเป็นคำประพันธ์ชนิดใด เช่น โคลง ฉันท์ กาพย์ หรือ ร่าย ฯลฯ นับว่าเป็นกาพย์ทั้งสิ้น แต่มักใช้ในความหมายที่แคบ คือ หมายถึง คำประพันธ์ชนิดหนึ่งที่คล้ายฉันท์มักใช้แต่งปนกับคำประพันธ์ประเภทฉันท์ แต่ไม่กำหนด ครุ ลหุ อย่างฉันท์ จริงๆแล้วกาพย์มีอยู่หลายชนิด แต่เราจะกล่าวถึงเพียง 3 กาพย์ในที่นี้คือ กาพย์ยานี 11 กาพย์ฉบัง 16 และ กาพย์สุรางคนางค์


                                           (http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem11.gif)
(http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem_11.gif)
(http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem16.gif)
(http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem_16.gif)
(http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem28.gif)
(http://www.kbyala.ac.th/digital-lib-m5-44/poem/Poem_28.gif)



ที่มา...http://www.kbyala.ac.th   

ได้ความรู้ดีเอาไป +3 เล๊ย น้องชาย  emo_28 emo_28

แนะนำเพิ่มเติมสำหรับกาพย์นะคะ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://thaiarc.tu.ac.th/poetry/kaap/index.html

กาพย์ยานี11
กาพย์ยานีลำนำ....................สิบเอ็ดคำจำอย่าคลาย
วรรคหน้าห้าคำหมาย............วรรคหลังหกยกแสดง

ครุลหุนั้น................................ไม่สำคัญอย่าระแวง
สัมผัสต้องจัดแจง.................ให้ถูกต้องตามวิธี

กาพย์ฉบัง16
ฉบังสิบหกควร.......................ถ้อยคำสำนวน
พึงเลือกให้เพราะเหมาะกัน
วรรคหน้าวรรคหลังรำพัน......วรรคหนึ่งพึงสรร
ใส่วรรคละหกคำเทอญ
วรรคสองต้องสี่คำเชิญ.........แต่งเสนาะเพราะเพลิน
ใครได้สดับจับใจ

กาพย์สุรางคนางค์28
...............................................สุรางคนางค์
กำหนดบทวาง......................ยี่สิบแปดคำ
บทหนึ่งเจ็ดวรรค..................เป็นหลักพึงจำ
วรรคหนึ่งสี่คำ.......................แนะนำวิธี

...............................................หากแต่งหลายบท
จำต้องกำหนด......................บัญญัติจัดมี
คำท้ายวรรคสาม..................ต้องตามวิถี
สัมผัสกันดี...........................ท้ายบทต้นแล

กาพย์สุรางคนางค์32
กาพย์หนึ่งนามอ้าง..............สุรางคนางค์
กำหนดบทวาง.....................สามสิบสองคำ
บทหนึ่งแปดวรรค................เป็นหลักพึงจำ
วรรคหนึ่งสี่คำ......................แนะนำวิธี

โบราณวางกฎ.....................หากแต่งหลายบท
จะต้องกำหนด....................บัญญัติจัดมี
วรรคสี่คำท้าย.....................ต้องให้ถูกที่
สัมผัสกันดี..........................ท้ายบทต้นแล

งืมๆ
รู้สึกว่มันจะไม่คอ่ยเหมือนที่ได้จำมาจากที่ครูสอนเท่าไหร่นะคะ
แต่ว่ายังก็ขอบคุณมากๆนะคะ
สำหรับความรู้นี้
ท้องฟ้าน้อยๆนี้จะจดจำและนำไปใช้ค่ะ
 emo_54 emo_28

ลักษณะบังคับทั่วไปของคำประพันธ์
     1. ลักษณะบังคับทั่วไป  หมายถึง  ลักษณะบังคับที่คำประพันธ์ทุกชนิดต้องมี  ได้แก่  คณะ  กับ  สัมผัส
          1.1  คณะ  มี 2  ความหมาย  ความหมายที่เป็นในลักษณะบังคับเฉพาะชนิดของ  "ฉันท์"  เรียกว่า  "คณะฉันท์"  ได้แก่เสียงครุลหุเรียงกัน  3  เสียง  ในฉันท์วรรณพฤติ  และเสียง  ครุ-ลหุ เรียงกัน  4-5 มาตรา  ในฉันท์  มาตราพฤติ  โดยนับครุ = 2  มาตรา  ลหุ =  1  มาตรา  ซึ่งไทยรับมาจากอินเดีย  แต่ในคำประพันธ์เลือกใช้เฉพาะฉันท์วรรณพฤติเท่านั้น   เพราะ  ฉันท์มตราพฤติค่อนข้างจะยุ่งยาก   
          ส่วนในความหมายที่ของลักษณะบังคับทั่วไป  คณะ  คือ  ลักษณะบังคับของคำประพันธ์  1  บท  ที่ประกอบด้วยส่วนย่อยดังนี้
               -  บท
               -  บาท
               -  วรรค
               -  คำ

          "บท"  ได้แก่คำประพันธ์ที่ลงความตอนหนึ่ง ๆ  เช่น  โคลงสี่สุภาพ  4  บาท  เป็น 1  บท (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน 2525 : 453)  กล่าวอีกนัยหนึ่ง  "บท"  ก็คือ  คำประพันธ์  1  ตอน  ที่มีองค์ประกอบของฉันทลักษณ์ครบถ้วน  เช่น
               โคลงสี่สุภาพ 1 บท  ประกอบด้วย  4  บาท   30  คำ  มีวรรณยุกต์เอก  7  แห่ง  วรรณยุกต์โท  4  แห่ง  ส่ง-รับสัมผัส  3แห่ง  ตามตำแหน่งที่บังคับ  อาจมีคำสร้อยได้  2 แห่ง   คือ  ท้ายบาทแรก  และ ท้ายบาทที่สาม
               กลอนแปด  1  บท   ประกอบด้วย  2  บาท  4 วรรค  วรรคละ  8  คำ  ส่ง  -  รับสัมผัส  4 แห่ง  ตามตำแหน่งที่บังคับ
              สักวา  1  บท  ประกอบด้วย  4  บาท  8  วรรค  วรรคละ  7-9  คำ  ส่ง  -  รับสัมผัส  7 แห่ง  ตามตำแหน่งที่บังคับ  ขึ้นต้นบทด้วยคำว่า "สักวา"  ลงท้ายด้วยคำว่า "เอย"   
ฯลฯ[/font][/size]

        "บาท"  พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2525 : 469)  ให้ความหมายว่า  บาท น. ส่วนหนึ่งของบทแห่งคำประพันธ์...   คำประพันธ์ที่มีลักษณะบังคับย่อยเป็นบาท  ได้แก่  กลอน  โคลงสี่  โคลงห้า  กาพย์ยานี  และฉันท์ที่บังคับบรรทัดละ  2  วรรค  ดังนั้น  ลักษณะสำคัญของบาทก็คือ  คำ  ประพันธ์  2  วรรค  ซึ่งอาจมีจำนวนคำในวรรคเท่ากันหรือไม่ก็ได้   เช่น

          โคลงสี่  1  บาท  มี 2 วรรค  แบ่งเป็น  5  -  2  และ  5  -  4
     "กาจับกาฝากต้น                  ตุมกา
กาลอดกาลากา                          ร่อนร้อง
เพกาหมู่กามา                           จับอยู่
กาม่ายมัดกาซ้อง                       กิ่งก้านกาหลง"
                                                                                         (ลิลิตพระลอ)

          กาพย์ยานี  1  บาท  มี  2  วรรค  แบ่งเป็น  5  -  6
     " เรื่อยเรื่อยมารอนรอน           ทิพากรจะตกต่ำ
สนธยาจะใกล้ค่ำ                          คำนึงหน้าเจ้าตาตรู"
                                                                                           (กาพย์เห่เรือเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร)

          วสันตดิลกฉันท์ 14   1 บาท   มี 2  วรรค  แบ่ง  เป็น  8  -  6
     "บราลีพิลาสศุภจรูญ                  นภศูลประภัสสร
หางหงส์ผจงพิจิตรงอน                 ดุจกวักนภาลัย"
                                                                                            (สามัคคีเภทคำฉันท์)

          กลอนหก  1  บาท   มี  2  วรรค  แบ่งเป็น  6  -  6
     "เห็นนางนวลศรีมีโฉม                    ดั่งโสมส่องหล้าราศรี
เนาเรือเหนือสรัทปัทมี                         ตรณีจันทร์นวลชวนชม"  
                                                                                               (กนกนคร)

     ข้อควรสังเกตประการหนึ่ง  คือ  คำประพันธ์ที่แบ่งย่อยเป็นบาท  เป็นคำประพันธ์ชนิดที่ 1  บท  บังคับจำนวนวรรคคู่  เช่น  4  วรรค  8  วรรค  เป็นต้น  และวางรูปคำประพันธ์บรรทักละ  2  วรรค
     สำหรับคำประพันธ์ประเภทกลอน  "บาท"  มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า  "คำกลอน"  หรือ  "คำ"
     อนึงคำประพันธ์ที่กำหนด  2  บาท  เป็น  1  บท  เช่น  กลอน  และกาพย์ยานี   บาทแรกเรียกว่า  "บาทเอก"  บาทที่สอง  เรียกว่า  "บาทโท" 

มีอีกกลอนถ้าจะแต่งให้ถูกมิต้องมีสัมผัส
ลืมครุ-ลหุเอกโทเสียให้สิ้น
มิต้องมีคำเป็นคำตายหน่ายกบาล
แค่แต่งไปตามใจใครจะว่าอะไร
(แต่งตามฉันทลักษณ์บ้างก็ดีนะครับอนุรักษ์ไว้ก็ดี)

โคลงห้า เป็นโคลงโบราณ มีสี่บาท มีวรรคสองวรรคแบ่งเป็น วรรคบังคับ และ วรรคสร้อย ดังตัวอย่าง
 
   นานาอเนกน้าว               เดิมกัลป์
จักรร่ำจักราพาฬ               เมื่อไหม้
กล่าวถึงตระวันเจ็ด            อันพลุ่ง
น้ำแล้งไข้ขอดหาย
   เจ็ดปลามันพุ่งหล้า          เป็นไฟ
วาบจตุรบาย                      แผ่นขว้ำ
ชักไตรตรึงษ์เป็นเผ้า
แลบ่ล้ำสีลอง
                                 (ลิลิตโองการแช่งน้ำ)
 บาทหนึ่งมีห้าคำ บทหนึ่งมียี่สิบคำ มีคำสร้อยสองคำ ในทุกบาท คำสร้อยลงด้วยถ้อยคำธรรมดา
สัมผัสอยู่ท้ายบาทถ้ามีสร้อยอยู่ท้ายสร้อย
บาทสุดท้ายของบาทที่หนึ่งหรือถ้ามีสร้อยให้ใช้สรอยสุดท้ายของบาทที่หนึ่ง สัมผัสกับคำที่ หนึ่งหรือสองหรือสามหรือสี่ ของบาทที่สาม
บาทที่สองก็เช่เดียวกับบาทที่หนึ่งแต่สัมผัสกับบาทที่สี่
ถ้าจะมีอีกบทให้คำสุดท้ายของบาทที่สาม หรือถ้ามีคำสร้อยให้ใช้คำสร้อยสุดท้าย สัมผัสกับคำที่หนึ่งหรือสองหรือสามหรือสี่ของบาทที่หนึ่งในบทต่อไป
และให้บาทที่สี่เช่นเดียวกับบาทที่สามแต่สัมผัสในบาทที่สองของบทถัดไป

บังคับให้มีเสียงโทแต่ไม่มีเสียงเอก คำโทที่บังคับนั้นมีสองตัวคือ   ท้ายบาทที่สองแต่ถ้ามีคำสร้อยของบาทที่สองให้ใช้คำสุดท้ายของคำสร้อย
และคำที่สามของบาทที่สี่

อนึ่ง วรรณคดีที่ใช้โคลงห้ามีปรากฎแต่ในลิลิตโองการแช่งน้ำที่แต่งกันตั้งแต่สมัยสุโขทัยเท่านั้น นอกนั้นไม่มีใครนิยมแต่งกัน
โคลงห้ามีอีกชื่อหนึ่งคือ มณฑกคติ